Diş ve diş eti hastalıkları için yapılmış yayınlar içerisinden kapsamları bu derlemenin amacına uygun olan 4 tanesi seçilmiş ve bu araştırmalar içerisinde bahsedilen diş ve dişeti hastalıkları tedavisinde kullanılan bitkiler aşağıda özetlenmiştir.
NERGİS ŞEKERCİOĞLU
Pratik kullanışlı şifalı bitkiler ansiklopedisi.Bilim Teknik Yayınevi İstanbul 1999.
DİŞ AĞRISI :Ebegümeci, Kekik + Karabaş otu + Biberiye + Çörekotu, Kimyon, Kekik, Papatya, Adaçayı
ARİF PAMUK
Hastalıksız uzun ömür için şifalı bitkiler
DİŞ AĞRISI: Kekik+Karabaşotu+Biberiye+Çörekotu, Üzüm+Sarımsak, Andızkökü, Kırnanesi, Afyon+Sirke
DİŞ APSESİ: Kına+Tereyağı
DİŞ ÇÜRÜMESİ : Karabiber+Afyon
DİŞ ETİ KANAMASI : Narçiçeği+Meşetou+Mazı tozu+Karabier
DİŞETİ İLTİHABI: Gülsuyu+Dut Şurubu+Gül yaprağı
DİŞ BEYAZLATILMASI: Meyan kökü+Geyikboynuzu+Mesteki
HÜSEYİN KOÇ
Doğrudan doğadanan bitkilerle sağlıklı yaşamÜmit Ofset. Tokat 2002
DİŞ AĞRISI : Çobançantası, Oğul otu, Sinirli ot, Karanfil, Meyan, Sarımsak
DİŞ APSESİ: Adaçayı, Hatmi, Sinirli ot, Söğüt, Su karanfili, Sumak, Andız
NEJAT EBCİOĞLU
Sağlığımız için yaralı bitkiler,Remzi Kitabevi İstanbul 2003
DİŞ AĞRISI : Karanfil
DİŞ ETİ KANAMASI : Ahududu,Böğürtlen, Çoban Çantası, Adaçayı, Cezayir Menekşesi Yukarıdaki yayınlar incelendiğinde halk arasındaki tabirleri ile diş ağrısı, diş apsesi, diş çürümesi, dişeti kanaması, dişeti iltihabı ve dişlerin beyazlatılması amaçlarıyla yaklaşık 20 ayrı bitkinin beraber yada ayrı ayrı kullanıldığı görülmektedir. Bu amaçlar ile kullanılan bitkilerin isimleri, kullanım şekilleri ve bitkisel özellikleri aşağıdadır.
Ebegümeci: (Malva sylvestris L. ) Anadolu.nun hemen her bölgesinde bulunur. %15-20 Müsilaj, %7 malvin, % 1 glikoz ve esansiyel yağ içerir. Taze yapraklarından elde edilen lapa dişeti enfeksiyonlarının ağrılarını dindirmek üzere kullanılır.
Kekik: (Thymus vulgaris L .) Çok yıllık bir Akdeniz bilgisidir. Uçucu ve kokulu bileşiklere sahiptir. En önemli uçucu yağ bileşikleri thymol ve karvakrol dur. Ayrıca cineol, cymol, linelol, borneol, ginen. de içerir.
Karabaş otu, Biberiye ve Çörekotu ile yapılan karışımın diş ağrılarına iyi geldiğine iyi geldiğine inanılmaktadır. Ayrıca kaynatılması ile elde edilen sıvı ile gargara yapılarak yine aynı amaçla kullanılmaktadır. Çiçekli dallarından su buharı distilasyonu ile elde edilen uçucu yağ antiseptik amaçlı kullanılmaktadır.
Papatya: (Matricaria chamomilla L .) Anadolu yöresinde hemen her bölgede yetişir. Esas etken maddesi chamazulen, terpenik, bisabolol ve matricin.dir. Yaprağı ve çiçekleri kaynatılarak elde edilen sıvı ile yapılan gargaranın oral enfeksiyonlara iyi geldiğine inanılmaktadır.
Adaçayı: (Salvia officinalis L. ) Akdeniz kökenlidir. Türkiye.de doğal olarak 90 tür Salvia yetişmektedir. En önemli bileşenleri tuyon, sineol, kafur ve borneol.dur. En yaygın kullanımı yapraklarının kaynatılarak çay gibi içilmesidir ancak infüzyon, dahilen ve gargara formlarında da kullanılır.
Sarımsak: (Allium sativum L. ) Anadolu. da her bölgede yetiştirilir. Allicin içerir. Halk arasında hemen her hastalıkta kullanılır, dövülmüş formunun diş üzerine konduğunda diş ağrısını azalttığına inanılmaktadır.
Andız: (Juniperus drupacea L. ) Anadolu.da, Akdeniz bölgesinde, Toroslarda yaygın olarak bulunur. Bileşiminde stearopten, alant asidi, alantol, kadinen, triterpen ve fenol bulundurur. Kökünde ayrıca saponinler, inülin, alkoloitler ve benzoy asitleri tespit edilmiştir. Köklerinden demlenen çay ve spiritli özütü diş ağrısı ve diş apsesi tedavisinde yöresel olarak kullanılmaktadır.
Nane: (Mentha piperita L. ) Ülkemizde 70 kadar türü yetişmektedir. Mentol içerenler ve carvon içerenler olarak iki ana gruba ayrılabilir. Yaprakları ve destilasyonla elde edilen uçucu yağı kullanılır. Halk tarafından daha çok kurutulan nane yaprakları sıcak suda kısa bir süre bekletilerek uçucu yağların suya geçmesi sağlanır ve çay şeklinde içilir. Kuvvetli içeriğinden dolayı bazı yörelerde buna nane ruhu da denir. Diş ağrısına iyi geldiğine inanılmaktadır.
Çoban Çantası: (Capsella bursa-pastoris L. Med ) Akdeniz ve Doğu kökenli olsa da Anadolu.nun her bölgesinde yetişir. Kolin, nikotin, asetilkolin, saponin, içerir. Yapraklarının ve tohumlarının kaynatılması ile elde edilen sıvıyla gargara yapılmasının diş ağrısını ve dişeti kanamasını azalttığına inanılmaktadır.
Oğulotu: (Melissa officinalis L. ) Akdeniz kökenlidir. Tanen, sitral, sitronellol, linalol içerir. Kuru veya taze yaprağından hazırlanan infüzyonu yada yapraklarının kaynatılması ile hazırlanan çayı diş ağrısına karşı kullanılır.
Sinirli Ot: (Plantago spp. ) Trakya ve 3stanbul da dahil olmak üzere Anadolu’nun her bölgesinde yetişir. Rinantin, salisilik asit, tanenler ve acicubin içerir. 3nfüzyon ve dekoksiyonunun diş ağrısı ve diş apsesine iyi geldiğine inanılmaktadır, ayrıca taze Yaprağı doğrudan enfeksiyonlara uygulanmaktadır.
Meyan: (Glycyrrhiza glabra L. ) Ege, Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yetişir. Glycyrrhizik asit içerir. Diş ağrılarında kökünden elde edilen ekstreler, dişlerin beyazlatılmasında ise geyik boynuzu ve mesteki karışımı kullanılır.
Hatmi: (Altaea officinalis L .) Karadeniz ve Trakya bölgelerinde yaygındır. Asparakin, sakkaroz, pektin ve karotin içerir. Çiçek, yaprak, tohum ve kökleri diş iltihaplarında kullanılır.
Söğüt: (Salix spp. ) Anadolu.da yayılmış halde 25 türü bulunmaktadır. Tanen ve salisilin glikoziti içerir. Kurutulmuş Söğüt kabuklarından hazırlanan çay dişeti ve dişer oral iltihaplarda kullanılmaktadır.
Afyon(Haşhaş):(Papaver somniferum L. ) Hititlilerden beri Orta Anadolu.da ekimi yapılmaktadır. Süt olum döneminde kapsülleri çizilerek elde edilen sakız halen de tıpta ilaç yapımında kullanılmaktadır. Ekimi bir çok ülkede yasaklanmış yada sınırlanmıştır. Tohumunda alkoloid eseri miktarda olduğundan yağı çıkarılır ve baharat olarak da kullanılır. Asıl etkisi analjezikdir.
Cezayir Menekşesi: (Vinca major L. ) Sarılıcı yavaş büyüyen gölgeliklerde yetişen sarılıcı bir bitkidir. Toprak üstü aksamı, yaprakları ve çiçekleri gölgede kurutularak kullanılır. üstü kısımları vinkamin, izovinkamin, vinkamirin gibi kanser tedavisinde kullanılan ilaçların bileşiminde yer alan alkoloidleri içerir.
Mazı: (Thuja orientalis ) Anadolu.da en çok yetişen türdür.Tohumlar diş etli kısmıyla birlikte süt olumunda gölgede kurutulur yada sadece tohumlar tamamen olgunlaştıktan sonra küçük kozalakların içinden çıkarılır ve her iki şekliyle de öğütülerek kullanılır. Diş ağrılarına karşı haricen kullanılır.
Yazışma Adresi:
Yrd.Doç.Dr.Orhan Vedat Gürsoy
E-posta: agrovg@sdu.edu.tr
0 yorum:
Yorum Gönder